Theatergroep leert ons luisteren naar mensen in armoede
De Joseph Wresinski Cultuur Stichting speelde tijdens Wijs naar de wet een aangrijpende scène uit hun voorstelling ‘Zie de mens’. Deze theatergroep bestaat uit mensen die leven in armoede, die hun persoonlijke verhaal vertellen. “Als je het contact tussen de burger en overheid wilt herstellen, moet je als ambtenaar ook luisteren naar geluiden die niet of nauwelijks hoorbaar zijn.”
Productieleider Sarah Steeman en regisseur Laurens Umans zijn allebei al jarenlang verbonden aan de Joseph Wresinski Cultuur Stichting. Ze maken theaterproducties met mensen die leven in armoede. En spelen deze voorstellingen op zo veel mogelijk plekken in Nederland. De laatste voorstelling Zie de mens is geschreven door de spelers zelf. Laurens: “Dat was natuurlijk heel spannend voor de spelers, en voor mij als regisseur, maar het heeft fantastisch uitgepakt.”
Spannend en actueel
In Zie de mens staan de spelers als zichzelf op het toneel terwijl ze bezig zijn de voorstelling te maken. Ze delen hun persoonlijke verhaal dat ze aan het publiek willen vertellen. Daar reageren de andere spelers verdeeld op. De ene helft vindt persoonlijke verhalen een goede manier om emotie over te brengen. De andere helft voelt er niks voor om zich kwetsbaar op te stellen en vindt dat de voorstelling moet gaan over het systeem, over politiek. Sarah: “Die discussie wordt gevoerd in aanwezigheid van het publiek en dat maakt de voorstelling spannend en actueel.”
Waarom is het belangrijk om theater te maken met mensen die leven in armoede? Laurens: “Het beleid is dat mensen zelfredzaam moeten zijn. Dat is niet zo moeilijk met een dikke portemonnee, maar als je moeite hebt om rond te komen dan zeg je eigenlijk tegen iemand: trek jezelf maar aan je haren uit het moeras.”
Laurens: “De huidige wetten en regels helpen mensen met veel problemen niet goed. Ze lopen tegen muren aan, instellingen werken langs elkaar heen. Dat maakt mensen boos en gefrustreerd. Theater helpt onze spelers hun verhaal te verwoorden zonder verstrikt te raken in hun emoties. De theatergroep is heel belangrijk in hun emancipatieproces. Elke speler doet dat op z’n eigen niveau en tempo.”
Verhalen die je raken
De theatergroep is er niet alleen voor dit emancipatieproces, maar wil het publiek ook leren luisteren naar de verhalen die deze mensen te vertellen hebben. Sarah: “Voor beide kanten is het heel goed om van elkaar te begrijpen in welke werkelijkheid je zit. De cultuur bij een departement of op het gemeentehuis is heel anders dan de cultuur in een gezin met veel complexe problemen. De taal en woordenschat zijn anders, de manier waarop gevoelens worden geuit, het opleidingsniveau. Elkaar verstaan kost moeite.”
Sarah en Laurens krijgen vaak positieve reacties na afloop van de voorstelling. Sarah: “Veel mensen uit het publiek zijn geraakt door de voorstelling. Ze voelen dat het echte verhalen zijn, verhalen die ze niet voor mogelijk hielden. Dat maakt indruk. En mensen die hetzelfde hebben meegemaakt, zijn dankbaar dat hun verhaal ook wordt verteld.”
Laurens vertelt over de reactie van een lid van de Provinciale Staten die de voorstelling zag. Die dacht aan het begin: ‘moet ik een uur lang naar een verslonsde vrouw zitten kijken.’ Maar naarmate de voorstelling vorderde zag hij een vrouw met een groot hart, met liefde voor haar kind, met verdriet en boosheid: ‘Eigenlijk een mens zoals ik.’ Laurens voegt toe: “En nu erop vertrouwen dat hij ook iets doet met dit inzicht.”
Theater als eerste levensbehoefte
De theatergroep is trots op hun bijdrage aan het congres Wijs naar de wet, vertelt Sarah: “Het is belangrijk voor het zelfvertrouwen van onze spelers. Ze beseften dat ze het kunnen: spelen voor een groep ambtenaren en andere professionals, op een onbekende locatie, ’s ochtends vroeg. Aan de reacties merkten we dat het werkte. En tijdens de vervolgsessie hebben ze geoefend met het voeren van een gesprek over hun leven en de problemen die zij ervaren, op een constructieve manier.”
Cultuur wordt niet vaak gezien als eerste levensbehoefte voor mensen in armoede. Sarah en Laurens zijn mede daarom veel tijd kwijt aan fondsenwerving. “Mensen uit de cultuursector denken vaak dat theater maken met arme mensen leidt tot armoedig theater. En mensen uit de charitatieve sector denken dat mensen eerst moeten eten, dat cultuur niet zo belangrijk is. Dat wij de sociale en culturele component juist combineren maakt ons theater zo bijzonder.”
Cultuur moet voor iedereen toegankelijk zijn. Daarom zijn de voorstellingen van de theatergroep altijd gratis. Sarah: “We werken nu aan een nieuwe voorstelling over de jeugdzorg, waarmee we volgend jaar op tournee willen. We werken hierbij altijd samen met organisaties in het land. Dat kunnen overheden zijn of maatschappelijke instellingen. We werken samen bij het vinden van een laagdrempelige speellocatie, het organiseren van de publiciteit en het vinden van publiek. Dus neem vooral contact met mij op als je meer wilt weten over een mogelijke samenwerking.”
|
Meer informatie |