Werken vanuit professionaliteit
Als ambtenaar zijn we een belangrijke schakel tussen politiek en maatschappij. Onze inbreng is vakkundig, feitelijk en kritisch.
De principes en hun waarden
Bij dit principe horen de waarden 'vakkundig', 'kritisch' en 'verbeteringsgericht'. Scroll naar beneden voor uitleg bij de waarden, inspiratie en voorbeelden. Wat betekenen ze voor jou in je dagelijkse werk?
Met vakkundigheid bedoelen we dat we in staat zijn om ons werk goed te kunnen doen. Dat we daarvoor de juiste eigenschappen in huis hebben. Vakkundigheid is de basis voor professionaliteit en maakt ook dat we met gezag en overtuigingskracht tewerk kunnen gaan.
Met kritisch zijn bedoelen we dat we scherp en alert zijn in ons werk, ons eigen professionele oordeel vellen en daarnaar handelen. Dat betekent ook dat we het laten weten als we zien dat dingen niet goed gaan. Dat we tegenspreken als dat nodig is. Dit doen we om de kwaliteit van ons werk te verbeteren.
Verbeteringsgericht zijn betekent een lerende houding hebben. Fouten durven toegeven, open staan voor kritiek, regelmatig terugkijken hoe dingen zijn gegaan en wat er naar de toekomst beter kan. Het beste in elkaar naar boven halen.
De waarden concreet gemaakt in de praktijk
Hoe zet je de waarden precies in?
We beschikken over de benodigde kennis en kunde of weten die te organiseren
Weten waarover je praat, kennis opdoen en je verdiepen in onderwerpen. Met overtuigende argumenten komen.
Beelden van Goed Werk
In je werk kunnen er situaties voorkomen waarbij het spannend wordt. Welke afwegingen maak je in conflicterende situaties met meerdere belangen? En hoe doe je dan het juiste? Daarbij helpt 'Beelden van Goed Werk'. Beelden van Goed Werk koppelt principes met hun waarden uit deze gids. Bij werken vanuit vertrouwen zijn dat de waarden 'Vakkundig' en 'Kritisch' en 'Verbeteringsgericht'. Het zijn voorbeelden ter inspiratie hoe anderen handelden in een bepaalde situatie en waarom ze dat zo deden.
Klik op onderstaande rijen om je in Beelden van Goed Werk te verdiepen.
Kenmerkende ervaring
“Defensie zag een mooie kans om te participeren in een lokale H2 duurzaamheidscoalitie met een kazerne terrein. Tijdens een hele mooie ateliersessie met gemeenten, onderne- mers en Defensie ontstond bij iedereen een positieve flow en spraken we de intentie tot samenwerking naar elkaar uit. Toen het concreet werd en Defensie hoorde dat we daadwerkelijk waterstof in die regio konden opslaan op onze kazerne, ontstond een enorme ‘mailtrail’ waarin de ene interne dienst de ander ging overtuigen waarom het eigenlijk toch niet kon. Met opmerkingen zoals ‘Waarom doen we dit?’, ‘Dit is moeilijk’ en ‘Is dit wel rechtmatig?’. Na het lezen van dit alles heb ik echt even achter mijn computer zitten schelden, want ik had het gevoel dat we weer terug bij af waren. We spreken met elkaar af dat we willen samenwerken en dan is het allemaal fantastisch, maar als het concreet wordt dan blijken oude organisatie reflexen toch erg hardnekkig. Dat is soms behoorlijk frustrerend. Ik heb toen een aantal leidinggevenden en commandanten gebeld en hulp gevraagd om duidelijk aan te geven bij hun mensen dat ze niets onrechtmatigs doen en veiligheid van kazerne en personeel altijd voorop staat, maar dat we wel ruimte moeten geven aan onderzoek. Na deze hulpvraag en hard werken aan de relatie lukte het gelukkig weer om iedereen aan boord te krijgen, waarbij ik nu zie dat iedereen is inge- stapt en we in de regio samen écht het verschil aan het maken zijn.”
Beeld van goed werk
Jeroen ziet vernieuwing als een soort zandbak waarin partijen bij elkaar komen rond een gemeenschappelijk doel, eerlijk zijn over elkaars belangen en hun eigen zorgen, maar altijd zoeken hoe ze elkaar kunnen versterken vanuit hun eigen kracht en competenties. Als deze spelers denken dat er echt een gezamenlijk initiatief gestart kan worden, dan brengt iedere partij dit terug in hun reguliere proces en bij hun achterban en volgt het de lijnen en de besluitvorming van de organisatie. Door de eigen organisatie vroegtijdig te erkennen en te betrekken krijgen de spelers in de zandbak vanuit hun eigen organisatie juist de ruimte en het vertrouwen om te pionieren.
Om je verder in Beelden van Goed Werk te verdiepen download je hier het boekje.
Kenmerkende ervaring
“In mijn werk als inspecteur komt het vooral op mijn professionaliteit aan als ik situaties tegenkom waarin de wetgeving wordt omzeild of waarin de wetgeving niet helemaal duidelijk is. Mijn kerntaak is toezicht houden op de handel in illegaal consumenten vuurwerk en dan met name de productveiligheid. Soms sta ik voor een dilemma: kijk ik naar een product zoals het is bedoeld, voor professioneel gebruik? Of kijk ik ook naar hoe het product in praktijk wordt gebruikt, dus voor vermaak? Dan komt het aan op je professionele visie en beoordeling. Ik probeer dan zodanig het pad uit te stippelen, dat ik het voor de Officier van Justitie precies kan uitleggen hoe ik tot mijn beoordeling ben gekomen en dat onderbouw ik zo zorgvuldig mogelijk. Want ‘wie eist, moet bewij- zen’. Ik richt mij dan op de importeur, want dat is de vakman die wordt geacht de regels te kennen. Die kan ik veel makkelijker op zijn verantwoordelijkheden wijzen, dan een individuele consument die het product op oneigenlijke wijze gebruikt. Want het uiteindelijke gebruik kan ik lastiger bewijzen, dan hoe het wordt verhandeld.”
Beeld van goed werk
Goed werk betekent ruimte ervaren voor de persoonlijke professionele beoordeling ter plaatste van een inspectie. Het betekent beschikken over goede basiskennis en wanneer er twijfel is over een nieuwe casus dat dit met collega’s en de vakgroep wordt besproken. Dus niet zomaar in de actiestand schieten. Het gaat dus om én professionele ruimte én overleggen met collega’s én gezond boerenverstand gebruiken. Dus goed blijven nadenken en niet alles op de automatische piloot doen.
Om je verder in Beelden van Goed Werk te verdiepen download je hier het boekje.
Kenmerkende ervaring
“Ik werkte aan een programma waarin drie departementen samenwerkten. Het team was heel plat, onder de leidinggevende was iedereen gelijk. Een mooi streven! Er waren veel jonge mensen die van buiten de overheid kwamen, die niet goed wisten hoe de overheid werkte. Daar werden ze ook naar mijn mening onvoldoende bij geholpen.
Ik ben daar toen redelijk kritisch over geweest naar de leidinggevende. Ik heb haar verteld wat ik zag: dat een aantal mensen echt aan het zwemmen was. En ik heb voorstellen gedaan voor aanpassing in de rollen en de structuur binnen het team, om dit te verbete- ren. De leidinggevende zag dit anders. Ik vond het best een ingewikkelde situatie; ik zag de worsteling bij de jonge collega’s maar kreeg het bij de leidinggevende niet goed onder de aandacht. Uiteindelijk heb ik het aanbod gedaan om jonge mensen die dat zelf wilden, te begeleiden. Daar wilde de leidinggevende wel in meegaan. Een paar van die nieuwe mensen hebben die handreiking aangenomen, en die heb ik echt kunnen helpen bij hun ontwikkeling. Daar zijn een paar mensen heel gelukkig van geworden. En daar word ik ook gelukkig van.”
Beeld van goed werk
Voor Yarah is het belangrijk dat in een divers samengesteld team iedereen ook echt mee kan doen; het is vanuit een gezamenlijk belang dat mensen die nieuw zijn en van buiten komen ook goed worden begeleid zodat zij zich kunnen ontwikkelen en hun bijdrage kunnen leveren. Zodat je samen tot een resultaat komt. Een overtuiging die daaraan ten grondslag ligt is dat de relatie met de buitenwereld belangrijk is, en dat het voor maat- schappelijke opgaven vanzelfsprekend is dat je ideeën én mensen van buiten naar binnen haalt . En dat er dan sprake is van gelijkwaardigheid, ongeacht waar je vandaan komt of waar je zit in de organisatie. Omdat iedereen een schakel is in het geheel en dus vanuit zijn of haar perspectief een bijdrage levert.
Om je verder in Beelden van Goed Werk te verdiepen download je hier het boekje.
Kenmerkende ervaring
“Ik werkte aan een programma waarin drie departementen samenwerkten. Ik merkte dat de communicatie naar de doelgroepen wel heel erg gekleurd was vanuit het leidende departement; niet handig als je het netwerk van drie departementen wilt bereiken. Op een bijeenkomst met SG’s en directeuren, pitchte ik dat er nauwelijks aandacht was voor de cultuurverschillen tussen departementen. Tijdens de pauze kreeg ik vervelende opmerkingen te verduren, ook met persoonlijke steken onder water. Zó kinderachtig! Mijn eerlijke observaties bleken totaal niet in goede aarde te vallen. Serieus ik kan me daar nog steeds over verbazen!
Maar ik heb wel mijn stem laten horen en later van mijn directeur gehoord dat hij het wel heel stoer vond dat ik mijn verhaal heb gedaan tot op het hoogste niveau, of ze het nu leuk vonden of niet.”
Beeld van goed werk
Vanuit de overtuiging dat het voor goede samenwerking nodig is dat alle partijen hun bijdrage leveren, welke rol je in het team ook hebt, of in een organisatie, is het voor Sanne belangrijk om zich uit te spreken; om de dingen te benoemen die zij ziet gebeuren en die in haar ogen beter zouden kunnen. Ook als die boodschap of haar advies niet direct geaccepteerd wordt. Zij laat zich in zo’n situatie niet uit het veld slaan of op de kast jagen, maar gaat op zoek naar de ruimte die er wél is. Haar helpt het om daarbij het gezamenlijke belang voor ogen te houden, en zich niet te laten afschrikken door de hiërarchie. Met hiërarchie op zichzelf is niks mis, maar als je er gevoelig voor bent dan wordt het lastig om het gesprek te voeren en al helemaal om tegenspraak te leveren.
Om je verder in Beelden van Goed Werk te verdiepen download je hier het boekje.
Kenmerkende ervaring
“In het overleg met de RGO’s zat iedereen op het eigen belang. Er was geen verbinding op waar het echt om ging: samenwerken om mensenhandel te voorkomen en slachtoffers te helpen. Er was geen beweging in te krijgen. Ik kon toen kiezen of verder doorklooien of een daad stellen. Ik heb gekozen voor het laatste en ben boos geworden. Ik heb benoemd wat ik zag en hoorde en mijn teleurstelling uitgesproken. Het heeft goed uitgepakt: de deelnemers aan het overleg hebben gereflecteerd op het eigen handelen. Nu zien we elkaar als partners en is het een actief veld.”
Beeld van goed werk
Om goed samen te werken aan een opgave is het belangrijk dat er duidelijkheid is over wat samenwerking in dat geval is en hoe een ieder erin zit. Dat samenwerken een keuze is, die je bewust maakt, en dat je er ook naar moet handelen.
Om je verder in Beelden van Goed Werk te verdiepen download je hier het boekje.
Kenmerkende ervaring
Een tijd geleden was er een brief. I&W wilde hem heel graag de volgende dag naar de Kamer hebben, maar bij mijn departement was hij vastgelopen. Er zaten drie zinnen in die problematisch lagen. En ik weet dat veel ongelukken gebeuren, aan het eind van een beleidstraject: als we even vijf woorden in een brief of drie regels in een wet veranderen. Ik vind dat politieke besluitvorming gebaat is bij ambtelijke tegenspraak, maar soms zegt de minister ‘je kunt op je kop gaan staan, maar we gaan echt niet vertragen’. Ik heb toen gekeken hoe belangrijk het was en of er ongelukken zouden kunnen gebeuren. Dat bleek, op een paar zinnetjes na, niet het geval. Ik heb toen met de andere DG geschakeld en gezegd: ‘dat ga ik doen, maar er zitten drie zinnen in die moeilijk zijn, en daar moeten we een oplossing voor vinden’. Hij is toen naar zijn staatssecretaris gegaan om die zinnen aan te passen en zelf stuurde ik -voorbij alle bureaucratische regeltjes- een mailtje naar de minister: ‘het is belangrijk, help even mee en dan kan die brief de volgende ochtend weg’.
Beeld van goed werk
Voor deze DG is in elke casus de vraag: duw je nu door of koop je wat meer tijd en ruimte? Want goede politieke besluitvorming is gebaat bij goede professionele ambte- lijke tegenspraak (die tijd kost). Maar soms moet de minister snel leveren omdat hij anders in de problemen komt. Hierbij voelt de DG het als zijn verantwoordelijkheid om de minister goed zijn werk te laten doen. Niet zo plat om hem uit de wind te houden, maar om hem te laten bereiken wat hij maatschappelijk moet bereiken. Want ook bij zo’n minister is het nooit versnellen om het versnellen of een deadline om een deadline. Tegelijkertijd voelt de DG zichzelf verantwoordelijk om mogelijke ongelukken te voorkomen. En ook zonder tijd en ruimte, blijven de details belangrijk. Hij zal zich zo nodig persoonlijk tot de minister wenden over de formulering van een enkel zinnetje. Ook als hij het gevoel heeft hiermee zijn nek uit te steken. En dit beperkt zich niet tot zijn eigen bewindspersoon.
Om je verder in Beelden van Goed Werk te verdiepen download je hier het boekje.
Kenmerkende ervaring
“Mijn ministerie moet vanuit financieel oogpunt meer samenwerken met bedrijven en andere overheden. Bij het realiseren van deze samenwerking liepen we regelmatig tegen weerstand vanuit onze eigen interne organisatie aan. Ik kreeg de opdracht om de interne organisatie meer adaptief-minded te maken. Hiervoor heb ik een traject opgezet en aan de collega’s gevraagd: ‘Wat staat er in de weg om adaptief te zijn en wat kunnen we hieraan doen?’. Er ontstond een waslijst van oorzaken wat hen tegenhield. De collega’s zagen een enorme en onmogelijke opgave van een baas en 15 collega’s die ze moesten overtuigen om bijvoorbeeld het inkoopproces, contractvormen of financiering aan te passen. Het traject werd veel groter dan oorspronkelijk mijn bedoeling was. Hoewel ik ervan baalde, heb ik uiteindelijk de stekker uit deze aanpak getrokken. Toen ik daarna dezelfde collega’s vroeg mee te denken over hoe we vanuit kleine, concrete praktijk- voorbeelden het wél konden realiseren, ontstond er ruimte. Deze voorbeelden hebben we als best practices in de interne organisatie geïmplementeerd, waardoor nu heel langzaam steeds meer mogelijk is.”
Beeld van goed werk
Voor Jeroen is het niet erg als je een keer een verkeerde inschatting maakt, zolang je daar wel eerlijk over durft te zijn en conclusies aan verbindt. Door de stekker uit een traject te trekken en vervolgens open te staan voor een alternatieve aanpak, lukt het Jeroen uiteindelijk wel om de ingewikkelde, vierkante sneeuwbal aan het rollen te brengen. Daarvoor is veel geduld nodig. Je verandert niet ineens een intern systeem. Ook al zou Jeroen dat graag willen.
Om je verder in Beelden van Goed Werk te verdiepen download je hier het boekje.
Kenmerkende ervaring
“Ik werkte nog maar pas bij Defensie, en werd als enige burger toegevoegd aan een team van officieren dat als opdracht had om een visiestuk te schrijven. De focus lag nogal sterk op de operationele doelen: ieder onderdeel had zo zijn verlanglijstje van onderwer- pen die erin moesten. Mijn bijdrage was er juist op gericht om een verhaal op leveren dat niet dichtgetimmerd was, maar wat ruimte liet voor een beleidsmatige keuze en andere ideeën. En dan merk je dat je als bestuurlijk ambtenaar in een groep terechtkomt die voor jou een vreemde wereld is, want zij vinden jou eigenlijk ook een hele vreemde eend die voorbij komt drijven. Daarbij voelde ik me nog echt onwetend over hoe de Krijgsmacht werkt, en wist ik niet zeker of de onderlinge behoefte afstemming qua bestuurlijke processen vergelijkbaar is met mijn ervaring elders binnen het Rijk. Ik wilde niet de indruk wekken dat ik het beter wist, de ‘departementsdocent’ uithangen. Maar ik wilde wél tot een goed resultaat komen. Dus ik heb het maar eerlijk gevraagd: ‘Jongens, ‘vinden jullie mijn bijdrage überhaupt nuttig in deze groep? Toen zeiden ze: ‘Ja, want jij ontsluit voor ons een (beleids-)wereld die wij niet kennen en jij geeft bij ons aan hoe wij ons eigenlijk veel effectiever kunnen opstellen om bepaalde dingen voor elkaar te krijgen’.“
Beeld van goed werk
Wanneer je in de samenwerking als “vreemde eend” te maken krijgt met een heel andere cultuur en werkwijze, is goed werk voor Nathan om op een niet-bedreigende manier zijn eigen rol te pakken en inbreng te leveren. Dat doet hij door verbinding te zoeken en door open en transparant te zijn over zijn bedoeling en aanpak, zonder het ongemak en zelfreflectie uit de weg te gaan. Als vreemde eend heb je een vrijere positie, waardoor je speelruimte kunt creëren die nodig is om tot nieuwe en gezamenlijke oplossingen te komen.
Om je verder in Beelden van Goed Werk te verdiepen download je hier het boekje.
Kenmerkende ervaring
“Mijn ministerie heeft vaak een coördinerende en sturende rol ten aanzien van rijksbrede trajecten. In mijn rol als secretaris van een interdepartementaal overleg is dat soms een lastig gegeven. Aan de ene kant verwachten departementen een bepaalde mate van sturing en coördinatie, en wordt de bal daarvoor ook duidelijk bij ons gelegd. Zo ging het laatst over een actueel en toch wel impact hebbend onderwerp, waarbij van ons verwacht werd om met een kaderstellend voorstel te komen. Toen dat voorstel er eenmaal lag, bleek dat er bij verschillende departementen ook weerstand was ten aanzien van die sturende rol, en dat er verschillende bezwaren werden geuit vanuit deelbelangen.
Ik vond het heel frustrerend dat de discussie toen niet meer ging over de essentie van het vraagstuk en het gemeenschappelijke doel. Ik voelde heel sterk dat de collectiviteit waar ik zo voor sta, in het gedrang kwam. Op dat moment had ik weinig invloed op
de discussie; wel wist ik toen wat mij te doen stond in de aanloop naar het volgende overleg: zorgen voor voldoende afstemming vooraf met de focus op het collectief.”
Beeld van goed werk
Wat in haar rol voor Sara goed werk is, is ‘spiegelen’: de verantwoordelijke auteur van het stuk of de programmadirecteur een spiegel voorhouden. Ze laat hen de kwestie van meerdere kanten bekijken. Geeft terug wat andere adviseurs van andere departementen voor signalen afgeven. Het besluit in voorbereiding kan dan wellicht nog iets worden aangepast en aangescherpt. Maar ook helemaal aan de voorkant spiegelt ze met de steller van een stuk: ze verplaatst zich in de ontvanger en geeft weer hoe de ontvanger mogelijk zou kunnen reageren. Ze probeert begrip en draagvlak te creëren door verbin- ding te zoeken op de inhoud, door te luisteren naar ieders argumenten. Soms betekent dat hard werken vooraf, met als opbrengst later in het formele overleg een voor het collectief beter en meer gedragen voorstel voor besluitvorming.
Om je verder in Beelden van Goed Werk te verdiepen download je hier het boekje.
Meer weten en voorbeelden uit de praktijk
Klik op onderstaande rij om verder te lezen.
