Column: In welke bubbel zit ik eigenlijk?
Hoogopgeleide vrienden. Nette ambtenarenclubjes. Keurige sportverenigingen. Actief in het maatschappelijk middenveld. Middelgrote gemeente op de Heuvelrug. En zo kan ik nog wel even door gaan. In welke bubbel zit ik eigenlijk? En hoe beinvloedt dit mijn werk vraagt columnist voor Grenzeloos Samenwerken, Matthijs van den Berg zich af.
Deze vraag zette mij de afgelopen periode aan het denken. Ik kwam ‘m helemaal achterin het rapport ‘Wensdenken helpt burgers niet’ van het Sociaal en Cultureel Planbureau tegen. En toen bleef ‘ie hangen.
Toen...
Toen ik een interim-opdracht bij de directie slachtofferbeleid van het Ministerie van Justitie en Veiligheid deed, moest ik constateren ik dat ik eigenlijk nog nooit een rechtszaal van binnen had gezien. Hoe kon ik vanuit die bubbel de implementatie van de wet uitbreiding slachtofferrechten, waaronder de aanwezigheidsplicht van verdachten en het spreekrecht van slachtoffers aansturen? Ik ben heel snel een paar dagen achterin de rechtszaal gaan zitten…
En ook nu ...
En ook nu, in het onderwijs. We houden toezicht op het hele onderwijs. Van vve tot vavo. Van praktijkonderwijs tot vwo. Maar daar ken ik zelf maar een heel klein stukje van. Een witte basisschool, keurige middelbare scholen, en een aantal universiteiten. Dus wat weet ik eigenlijk van het basisonderwijs in achterstandswijken, van scholengemeenschappen met hoge schoolweging, of hoe het is op een gemiddelde ROC? Natuurlijk, ik heb me goed ingewerkt, maar ervaringskennis is dat niet.
Beïnvloedt dit mijn werk? Ongetwijfeld. Soms bewust, vaak onbewust. Dus ja, je eigen ervaring, je eigen bubbel, beïnvloedt je werk als ambtenaar. Of je nu wil of niet. Bewustwording is een eerste stap. En daar helpt het SCPP je mee.
Het SCP schetst drie valkuilen, die kunnen leiden tot een slechte aansluiting van beleid op de leefwereld van burgers. Samengevat: onderliggende visies en aannames worden onvoldoende geëxpliciteerd, bevraagd en getoetst. Met wensdenken tot gevolg.
Uitgangspunten rapport
- Stille ideologie– de onuitgesproken of ongetoetste aannames onder beleid
- Ideaaldenken – vermenging van ideaalbeeld en realiteitsbeeld in beleid
- De optelsom – individuele belangen tellen niet altijd op tot een collectief belang
Geen gemakkelijke opgave
Bewustzijn over deze valkuilen en het actief vermijden ervan kan de kwaliteit van beleid verbeteren. Dat kan door onderliggende aannames te expliciteren, te bevragen en toetsen of ze wel kloppen met de leefwereld van burgers.
Dit is geen gemakkelijke opgave en vraagt een andere manier van denken en werken, die ook aansluit bij andere initiatieven om beleid te verbeteren (zie bv. het Beleidskompas en Grenzeloos Samenwerken). Bewustwording staat daarbij centraal.
Zelfreflectie is hierbij essentieel. Daarom biedt het SCP achterin hun essay een lijst reflectievragen waarmee je onbewuste onderliggende aannames naar boven kunt halen. En één van die vragen bleef afgelopen tijd dus in m’n hoofd hangen.
Je leest het rapport hier.
| Matthijs schreef deze column naar aanleiding van het lezen van het essay 'Wensdenken helpt burgers niet drie valkuilen voor beleid.' Matthijs werkt als directeur voor de Inspectie van het Onderwijs. Daarnaast leest en schrijft hij ook graag. Onderwerpen als ambtelijk vakmanschap, publiek leiderschap en maatschappelijke vraagstukken spreken hem erg aan. Dit is zijn vierde column voor Grenzeloos Samenwerken; zijn andere columns vind je op onze site. |