Waardenvol werken in de praktijk: SG's in gesprek met de praktijk over de Ontwikkelagenda deel 6: SG SZW
Focus op het direct contact leggen met de mensen voor wie je het doet en met hen het gesprek voeren, is het centrale thema van de organisatieontwikkeling bij SZW. In deze zesde aflevering het gesprek met Marieke van Wallenburg secretaris generaal van het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) en Amber Kegel van de Arbeidsinspectie (NLA)
Het gaat over mensen
Marieke: “De veranderingen uit de Ontwikkelagenda zijn door mijn voorganger Loes Mulder ingezet onder de vlag van ‘praktijkgericht werken’. Uitgangspunt daarvan is dat het werk dat we binnen SZW doen – van beleidswerk tot uitvoering tot toezicht- vooral over mensen gaat. En wat wij graag willen is dat we ons werk samen met mensen uit de praktijk doen. Dat klinkt eenvoudig maar is zeker voor de beleidsmaker soms best ingewikkeld. We proberen collega’s daarin van elkaar te laten leren. Bij onze laatste managementconferentie waren er meer dan twintig best practices waarin met elkaar werd besproken: hoe doe jij dat praktijkgericht werken nou? Want dat verschilt nogal of je het bijvoorbeeld over de kinderopvang hebt, of over het uitkeren van EZ-subsidies.”
Welkome verandering
Amber: “In de ontwikkelagenda gaat het onder meer over contact maken en herstel van vertrouwen, waarbij ik gelijk moet denken aan de casus van fysieke belasting bij bagage-afhandelaren op Schiphol. Aangezien de Arbeidsinspectie staat voor gezond, veilig en eerlijk werk en bestaanszekerheid voor iedereen, kan ik begrijpen dat deze casus niet bepaald bijgedragen heeft aan het vertrouwen in de Arbeidsinspectie. Eén van de lessen die geleerd zijn als het gaat om contact maken, is dat drempels voor bedrijfsartsen verlaagd moeten worden om misstanden te melden of de Arbeidsinspectie te betrekken bij verbeteringen die werkgevers moeten doorvoeren. Om dit te realiseren verbreedt de Arbeidsinspectie haar contacten met beroepsverenigingen van bedrijfsartsen.” Marieke: “Een ander mooi voorbeeld komt van de mensen van de Directie Kinderopvang die contact zijn gaan zoeken met (toekomstige) ouders op de Negenmaandenbeurs. Ze hebben daar een gesprekstafel ingericht en wat je dan ziet: de overheid krijgt zo letterlijk een gezicht. En beleidsmakers krijgen op deze manier direct contact met de mensen waar ze het beleid voor maken en horen ongefilterd wat die mensen nou echt belangrijk vinden. En dat kan heel wat anders zijn dan je academische vooronderstelling. Binnen SZW hebben we mensen met veel ervaring in deze contacten die hun collega’s weer adviseren in wat goed werkt en hen daarbij te helpen – want dat contact goed leggen kan best ingewikkeld en spannend zijn. En dat gaat er dan ook over dat je soms moet kunnen laten blijken dat je het soms zelf ook niet weet- een ambtenaar is ook maar een mens.”
Samenwerken op de opgave
Welke andere thema’s uit de Ontwikkelagenda krijgen bij SZW veel aandacht? Marieke: “Geen enkel maatschappelijk vraagstuk laat zich oplossen door één ministerie. Daarom geven we veel aandacht aan alles wat we doen om grenzeloos samen te werken, de opgave centraal te stellen. Het gaat dan om de samenwerking met andere departementen en met andere overheidslagen die bij de uitvoering betrokken zijn zoals gemeenten en provincies. De uitdaging is hoe je rond een opgave de kennis en expertise van de betrokken partijen samenbrengt. Dat is niet altijd makkelijk– het gaat dan over zaken als gedrag, cultuur, wat laat je zien. Hieraan gekoppeld is het samen met de uitvoering beleid maken. Neem het “greenfield kinderopvang” waarin vier grote uitvoerders samen met SZW van scratch zijn gaan nadenken over een nieuw financieringsmodel voor de kinderopvang. Samenwerken met de uitvoering op zo’n ingewikkeld vraagstuk is echt nieuw: een zoektocht om elkaars taal te begrijpen, goed naar elkaar te luisteren, ruimte te geven aan elkaar.
Ambtenaar 2.0
Een ander thema dat ik wil noemen is ambtelijk vakmanschap: wat er van je gevraagd wordt om goed ambtenaar te zijn. Zaken als openheid en transparantie, in verbinding zijn met de samenleving. Wat het betekent om voor het algemeen belang te werken, de relatie tussen ambtenaar en politiek. Het doen van tegenspraak. Dat kunnen voor collega’s ingewikkelde en spannende zaken zijn die in het werk steeds prominenter naar voren komen. We mogen supertrots zijn dat we een ambtelijke organisatie hebben die volgens deze waarden vakmanschap toont.” Wat doe je zelf als je merkt dat een situatie spannend wordt? Marieke: “Mooie vraag. Als ik in mijn rol zeg dat ik iets spannend vindt, dan heeft dat werking. Het is niet erg om dingen spannend te vinden. Dan kunnen we het er over hebben.” Amber: “Ik doe in mijn werk onderzoek naar intern ongewenst gedrag op de werkvloer. Denk aan kwesties als pesten, seksuele intimidatie, discriminatie. Die botsen direct met waarden als gelijkheid, rechtvaardigheid, gezondheid en veiligheid – zaken die ik zie als mijn kernwaarden. Als we het hebben over werkgevers waar deze problematiek speelt, hebben we het wel over niet-willers, niet-weters en niet-kunners. Ik vind het best confronterend om gesprekken te hebben met Niet-willers voor mijn onderzoek: ik zie het als onderdeel van goed leiderschap om de waarden die ik noemde te omarmen en jezelf daarin te willen trainen. Het helpt me om dan te denken aan mijn eigen praktijk op de werkvloer. Ik mag zeker niet klagen, ik heb geluk met de afdeling waar ik werk die een veilige gesprekscultuur kent. Maar gesprekken voeren over dit soort onderwerpen blijkt vaak toch lastig. Het zijn niet tastbare dingen, lastig om te bewijzen en ingewikkeld om mee aan de slag te gaan. Ik vind het belangrijk om die kwetsbaarheid ook mee te nemen in je gesprek.”
Feedback leren geven en ontvangen
Marieke, eerder sprak je je in een interview uit voor een professionelere feedbackcultuur binnen SZW. Wat is daar voor nodig? “Ik werk nu een half jaar bij SZW. Ik ervaar dat als een feest: er werken zoveel bevlogen mensen zoals Amber, mensen die enorm betrokken zijn bij de mensen voor wie we het doen. Die mensgerichtheid weerspiegelt zich in onze cultuur: empathisch, warm – ik voelde me vanaf dag één thuis binnen deze organisatie. Heel leuk, het betekent ook dat we het graag fijn hebben met elkaar, lief zijn voor elkaar, elkaar opzoeken. Om elkaar dan zakelijk feedback te geven kan ingewikkeld zijn. Dat zit niet van nature in de cultuur van SZW. Mijn heilige overtuiging is dat je er door feedback met elkaar beter van wordt: de hele organisatie heeft er baat bij als je scherp en kritisch op elkaar kunt zijn zonder collega’s persoonlijk aan te vallen. Ik geef daar graag zelf het voorbeeld in, en ik check natuurlijk wel altijd hoe het gevallen is en of het niet verkeerd is geïnterpreteerd.” Amber: “Ik ben binnengekomen als rijkstrainee, en heb toen bij het departement SZW en de NLA de zaken die Marieke noemde over de cultuur wel herkend. Als rijkstrainee krijg je de opdracht om aan de mensen met wie je samenwerkt, je leidinggevende en je begeleider expliciet feedback te vragen. Iets waar ik = tijdens mijn Masteropleiding flink in getraind werd, waardoor het voor mij niet vreemd is om te doen. Het viel me op dat daar in het begin wat onwennig op gereageerd werd en dat SZW-collega’s het ook lastig vonden echt kritisch te zijn en ook niet zelf om feedback terugvroegen. En hoe je zoiets verandert? Ik zou zeggen maak het vast onderdeel van werkprocessen, organiseer cursussen en realiseer je dat het tijd kost, want het gaat om een cultuurverandering.” Marieke: “Helemaal mee eens en ik vind het supertof te zien hoe feedback voor jou zo’n natuurlijke zaak is, Amber.”
|
Om te laten zien hoe er overal binnen de Rijksoverheid gewerkt wordt aan de Ontwikkelagenda Rijksdienst maken we een gespreksronde langs de departementen. In elk interview staat een van de zes werkagenda’s uit de Ontwikkelagenda centraal. Met aan tafel de secretaris-generaal en een betrokkene uit de praktijk. De Werkagenda Uitvoering richt zich op het realiseren van publieke dienstverlening die beter aansluit op verwachtingen en behoeften van mensen en bedrijven. Mensen en bedrijven die aankloppen bij de overheid moeten erop kunnen rekenen dat zij écht geholpen worden. En dat dit zorgvuldig, snel en met oog voor hun specifieke probleem gebeurt. Hieraan werkt het rijksbrede programma Werk aan Uitvoering (WaU). Onderwerpen waar de WaU zich mee bezig houdt:
|