Rijkstrainees zetten tanden in opgave en samenwerking
De derde week van april was spannend voor de rijkstrainees. Het was de week van de presentaties van de samenwerkingsopdrachten. In één week gaven 162 trainees maar liefst 32 presentaties en reflecties. Niet alleen op inhoud maar ook op de professionele ontwikkeling, ambtelijk vakmanschap, opgavegericht werken, samenwerken en leren in het werk.
‘Hebben we het gehaald?’ vraagt één van de rijkstrainees aan de panelleden. Het bevrijdende antwoord is dat alle groepen die die ochtend hun werk presenteerden met een gerust hart adem kunnen halen. De 162 Rijkstrainees van deze lichting volgen een opleiding die uit drie modules bestaat, deze samenwerkingsopdracht betreft een onderdeel uit de eerste module. Elke module bevat onder meer een samenwerkingsopdracht welke aansluit op de leerdoelen van dit blok en oploopt in moeilijkheidsgraad.
|
De opdracht Jullie gaan het speelveld van een maatschappelijke opgave zo volledig mogelijk in beeld brengen. In korte stappen kun je aan het volgende denken:
|
Desinformatie: een wicked problem
Als voorbeeld het werk van groep 22. De opgave: de rijksbrede aanpak van desinformatie. Desinformatie is een complex probleem waarbij de overheid zich richt op het beschermen van de integriteit van informatie en het voorkomen van de schadelijke effecten van valse, misleidende of manipulatieve informatie. Het kan leiden tot polarisatie en manipulatie van de publieke opinie, en democratische processen en het vertrouwen in de rechtsstaat verstoren. Tegelijkertijd raakt het onderwerp ook de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. Je kunt er pas iets tegen doen nadat publicatie heeft plaatsgevonden. Door mensen mediawijs te maken (als voorbeeld wordt het filmpje van de campagne Blijf kritisch getoond) kan de impact van desinformatie worden beteugeld. Door de veelheid van aspecten is het vraagstuk van de aanpak van desinformatie een duidelijke voorbeeld van een wicked problem (taaie vraagstukken, die moeilijk oplosbaar zijn).
De groep rangschikt de stakeholders op hun rol: zijn ze vooral reactief, handhavend actief (zoals JenV, Rechtspraak, Politie, AIVD en MIVD) of richten ze zich meer op preventie (zoals BZK en OCW, Netwerk mediawijsheid, media en journalisten, Beeld en Geluid). Nog vier andere ministeries hebben direct te maken met de gevolgen van desinformatie: Defensie, Buitenlandse Zaken, VWS en EZK: “Het probleem is nog veel meer wicked dan we aanvankelijk dachten.” verzuchten de trainees. Uit de analyse blijkt dat verschillende partijen verschillende definities van desinformatie hanteren. Het advies van de groep is daar als eerste iets aan te doen, en op basis daarvan en van het verder in kaart brengen van de maatschappelijke opgave de wettelijke kaders te actualiseren. De andere groepen trainees bevragen deze groep over hun aanpak en de opgedane ervaringen. Het panel complimenteert de groep met de grondige analyse van het speelveld.
Bespreek het ongemak
Naast de inhoudelijke analyse wordt aan de groepjes gevraagd om te reflecteren op het proces binnen de groep en op de persoonlijke ontwikkeling. Bij de volgende groep is heel wat gebeurd. Een vliegende start, met veel enthousiasme. Dat pas goed bij de kleur geel. Alle groepsleden bleken die Insights kleur te hebben. Daardoor waren structuur, het komen tot werkafspraken en prioritering een behoorlijke uitdaging. Wat groeide bij deze groep was het ongemak over het onderzoek dat zij deden bij stakeholders van de door hen gekozen opgave. Stakeholders uit de centrale overheid waren niet bereid tot gesprekken. Er was teveel te doen over het onderwerp. Daarom is het onderzoek naar de opgave teruggebracht naar lokaal, gemeentelijk niveau. Hierdoor veranderde de insteek van beleidsmatig naar uitvoerend. Maar doordat de trainees vanuit hun rijksoverheid-email accounts de lokale partijen benaderden, leidde dat weer tot speculaties die gemanaged moesten worden. Ondanks dat is uiteindelijk op het lokale niveau wel een mooie gedegen analyse opgeleverd.
Het panel spreekt
Het panel spreekt bewondering uit voor het verrichte werk en de hoge mate van zelfreflectie. Wat zij meegeven aan de deelnemers: vaar op je eigen beoordelingsvermogen. En hou vol ook als je door die ‘plek der moeite’, door het diepe dal gaat. Onderzoek het ongemak dat tijdens je onderzoek de kop op steekt en trek daaruit je conclusies. Ambtelijk vakmanschap blijkt uit de reflectie op het eigen handelen.
