Schuldhulpmaatje ontmoet schatkistbewaarder
Een kijkje in de leefwereld van mensen met schulden, en de systeemwereld van het ministerie dat staat voor een ‘financieel gezond Nederland’
Het is waardevol, belangrijk en soms verrassend eenvoudig om in contact te komen met de mensen in Nederland voor wie we werken. Dat wil de Bestuursraad van het ministerie van Financiën graag overbrengen. Talk the walk, is het devies (en dus niet andersom): zelf eerst doen, erover in gesprek gaan, en laten zien wat het oplevert.
Schijnbare verschillen
Wie is er schuldhulpmaatje? En wie werkt er bij Financiën? Vraagt gespreksleider Astrid Feiter van stichting Haags Verhaal aan de groep. Het is kwart over 5 op maandagmiddag. Het Nederlands elftal speelt, maar in het zaaltje bij het ministerie van Financiën zitten zo’n 40 mensen die allemaal gekozen hebben voor een andere tijdsbesteding. De leden van de Bestuursraad van het ministerie en vrijwilligers van stichting Schuldhulpmaatje uit Den Haag ontmoeten elkaar, aangevuld met andere inwoners van Den Haag die zich inzetten voor mensen die het financieel moeilijk hebben. Dat is de opzet van Haags Verhaal: mensen bij elkaar brengen die iets gemeenschappelijk hebben en elkaar normaal gesproken toch niet tegenkomen. En dat is ook precies wat Bas van der Dungen, secretaris-generaal van Financiën, en zijn collega’s in de Bestuursraad willen. Christiaan Rebergen, thesaurier-generaal, verwoordt het zo: “Zoveel collega’s hier komen uit keurige gezinnen, wonen in keurige buurten. Ze weten soms onvoldoende hoe het buiten hun eigen omgeving is. Ik wil dat ze daar naartoe gaan. De deur uit. Een Kamerbrief is belangrijk, maar dit ook. Ik wil dat mensen die dit soort gesprekken opzoeken, gewaardeerd en beloond worden. En als ik dat wil, moet ik het zelf ook doen.”
Kwetsbare mensen en ingewikkelde systemen
Bij een eerste blik op de zaal vallen vooral de verschillen op: de ambtenaren in donkerblauwe pakken, de schuldhulpmaatjes informeel gekleed. Dan gaat journalist Hizir Cengiz in gesprek met Elmar Hommes, directeur van stichting Schuldhulpmaatje Den Haag en daarna met Christiaan Rebergen, de 83e thesaurier-generaal van Nederland. Met nieuwsgierige en ontwapenend licht-impertinente vragen lukt het Hizir om de mannen persoonlijk te laten worden. Wat was je voor kind? Hoe is je band met je ouders? Wat zijn belangrijke waarden voor jou? En dan vallen de overeenkomsten op. Klaarstaan voor kwetsbaren blijken ze allebei van huis uit te hebben meegekregen. En over de problematiek van mensen met schulden zijn ze het ook eens: de systemen zijn vaak té ingewikkeld. Ook wordt de spanning herkend tussen een ministerie dat vertrouwen wil geven en tegelijkertijd de vraag krijgt om ervoor te zorgen dat er geen geld gaat naar mensen die er geen recht op hebben. Daar hoort immers controle bij.
Een van de aanwezigen heeft nog wel een vraag over de besteding van belastinggeld. De vraagstelster werkt bij de voedselbank en vertelt dat ze elke dinsdag brood uitdeelt aan mensen die honger hebben. “Hoe kan het dat we 80 miljoen aan een schilderij van Rembrandt uitgeven terwijl er mensen zijn die niet eens geld voor brood hebben? Dan ben ik mijn vertrouwen in de overheid kwijt.” De geraaktheid van de vraagstelster herkent Christiaan “Ik heb voor het Leger des Heils gewerkt, betaald en vrijwillig, en ik heb ook soep uitgedeeld. Ik weet hoe dat voelt. Tegelijkertijd zijn er veel mensen in Nederland die kunst ook belangrijk vinden. We kiezen er democratisch voor om hier óók geld aan uit te geven. Als overheid proberen we dan het schilderij zo goedkoop mogelijk te kopen.”
|
Bij de vragen van Astrid Feiter stak één ambtenaar twee keer zijn hand op: hij werkt bij de Auditdienst Rijk, én is schuldhulpmaatje. Hij vertelt de hulpvragers nooit waar hij werkt. En nee, dit donkerblauwe pak heeft hij dan ook zeker niet aan. Andersom vertelt hij collega’s wel over zijn ervaringen. “Het relativeert soms de ernst van problemen waar wij in het werk mee te maken krijgen. Er zijn echt ergere dingen, denk ik dan. Als je bij een hulpvrager wilt aanbellen, maar de voordeur blijkt ingeschopt. Als er overal rommel ligt. Iemand komt er niet meer uit. Het zou goed zijn als we in de organisatie ook meer zouden delen. Eén keer heb ik op ons intranet iets verteld over mijn vrijwilligerswerk. Toen kreeg ik verschillende mails van collega’s die vertelden over hun eigen worsteling met schulden. Dat raakte me wel ja.” |
Menselijker handelen
Niet alle verschillen zijn deze avond te overbruggen, en dat hoeft ook niet. Er worden suggesties gedaan en wensen uitgesproken om contact met de overheid te verbeteren. De overheid zou als schuldeiser meer mogelijkheden moeten krijgen om regelingen te treffen met mensen die financiële problemen hebben. Soms komt er een besluit tot beslaglegging, vertelt een van de aanwezigen, en ook al heeft de persoon in kwestie intussen de rekening betaald, de beslaglegging blijkt niet meer ongedaan gemaakt te kunnen worden. Hier menselijker in handelen is ingewikkeld en extreem tijdrovend, maar moet eigenlijk wel. De schuldhulpmaatjes weten als geen ander hoe ingewikkeld het is: dat is immers precies wat zij doen. Naast iemand gaan staan, twee stappen vooruit, en soms zelfs drie stappen terug. Jelmar: “Ik zeg het bij de eerste kennismaking al tegen een hulpvrager: ‘je gaat een keer een afspraak niet nakomen, het gaat wel eens niet lukken. Dat geeft niet. Dan doen we het gewoon nog een keer.’ Er zit zoveel stress en schaamte.” De overheid kan hier meer betekenen dan hij nu doet.
Tegelijkertijd, stelt een ander schuldhulpmaatje, zijn wij geen slachtoffers van de overheid. De overheid kiezen we zelf en zijn we dus zelf. De stelling krijgt applaus. Elkaar beter leren kennen, zoals vandaag, is ook daarom zo belangrijk. De uitnodiging komt van meerdere kanten: “Kom langs bij ons in de wijken” en “zie ons als partners.”
|
Is schuldhulpmaatje worden misschien iets voor jou? In veel gemeenten is stichting Schuldhulpmaatje of een vergelijkbare organisatie actief. Meer informatie over stichting Schuldhulpmaatje: https://schuldhulpmaatje.nl/samen-lukt-t/vrijwilliger-worden/ Of kijk eens op www.schuldenlab.nl voor initiatieven waarin gemeenten, ondernemers en anderen samen werken om mensen uit de schuldenzorgen te helpen. Zelf de wijk in? Wil je zelf de wijk in om beter te begrijpen voor wie je werkt, of wil je ook wel eens een ontmoeting tussen je collega’s en de mensen voor wie je werkt, of je partners in de samenleving? Neem dan gerust contact op met Astrid Feiter van stichting Haags Verhaal, https://www.haagsverhaal.nl/info/. |