Van nature zijn we als programmadirecteuren onverbeterlijk optimistisch: Een community voor programmadirecteuren bij de Rijksoverheid
Bij de Rijksoverheid wordt steeds meer gewerkt in programma’s. Opgavegericht wordt daarin gewerkt aan oplossingen op een manier die in de ‘lijn’ onvoldoende aandacht krijgen. Bijvoorbeeld omdat de opgave vraagt om een brede, domeinoverstijgende aanpak. “Er is een oud credo van DG’s ‘trek het breed en er gebeurt geen reet’, maar in programma’s zien we juist het omgekeerde: je móet het breed trekken, anders lukt het niet,” aldus een van de aanwezigen. “Vanuit de bouwopgave zie je dat als oudere mensen niet meer op pantoffelafstand van bijvoorbeeld de kaasboer of de bakker wonen, eenzaamheid en andere gezondheidsproblemen snel toenemen. De inrichting van een gebied en de aanwezigheid van kleine buurtwinkels heeft dus alles te maken met zorg.”
Vormgeven aan zo’n complex programma is een vak apart. Reden voor Kees Keuzenkamp (programma Implementatie wet straffen en beschermen) om samen met Jacqueline Rutjens (programma Duurzame Informatie Huishouding) en Kristel Lammers (Nationaal Programma Regionale Energiestrategie) gezamenlijk op te trekken in een community voor programmadirecteuren: “De programma’s komen als wilde schimmels op, maar voor de directeuren is er eigenlijk niets geregeld.” “Vandaar dat deze ambassadeurs dit programma van harte ondersteunen zodat de specifieke vraagstukken die programmadirecteuren tegenkomen met elkaar besproken kunnen worden en dat zij ervaringen kunnen uitwisselen. Dan hoef je het wiel niet allemaal opnieuw uit te vinden en kunnen we van elkaar leren”, vult de kwartiermaker van de community Annelien Wisselink aan.
Dat wordt door de aanwezigen beaamt: “Een programma wordt ingericht om te versnellen. Je krijgt een opdracht en een zak geld en dan moet je aan de slag om een oplossing te realiseren. Maar dan moet je toch voor alles weer langs de lijn, en dat vertraagt ongelooflijk. Dan gaat het weer alleen maar om de rechtmatigheid. We bureaucratiseren tegen de klippen op.”
En zo zijn er meer kwesties die typisch zijn voor programmadirecteuren. Kees: “Dat is precies waar deze community voor is: met gelijkgestemden het vak verder ontwikkelen, elkaar weten te vinden. Ook om bij nieuwe programma’s de passende directeur te matchen. We willen ook vraag en aanbod bij elkaar brengen bij vacatures. En ten slotte willen we ook heel praktisch tools en kennis delen. Zoals een goed startdocument bij een programma. Welke afspraken moeten opdrachtgever en programmadirecteur maken? Daar willen we met de community een starterskit voor maken.”
Tijdens de derde bijeenkomst van het netwerk, blijkt het niet lastig om de directeuren aan het delen te krijgen over wat een programmadirecteur kenmerkt. Ze zijn van nature autonoom, hebben inlevingsvermogen, zien kansen in ogenschijnlijk onmogelijke opgaves, en het zijn mensen die enthousiasmeren, die soms ‘onorthodox’ de ‘boel in de fik moeten steken’ en altijd ‘licht-masochistisch, onverbeterlijk optimistisch’ blijven. Het beeld van een spin ontstaat: ‘met felle kleuren’, ‘die af en toe ook bijt’. Met elkaar hopen ze in de community een plek te vinden waar ze met gelijkgestemden ervaringen kunnen delen. Een van de aanwezigen verzucht “Ik kom even tot rust hier. Het is interessant om te horen van anderen hoe zij bepaalde dingen hebben opgelost.”
Bij de volgende bijeenkomst zal de spanning tussen de maatschappelijke en de politieke opgave centraal staan. Wilbert van der Griendt, programmadirecteur Schulden DG Herstel bij Financiën en Iwan Hoekjan, programmadirecteur Nationaal milieuprogramma bij IenW, gaan een bijdrage leveren aan de voorbereiding.