“Grenzeloos samenwerken als standaard, dat zou mooi zijn”
Grenzeloos samenwerken heeft de toekomst. Want losse ministeries kunnen de ingewikkelde opgaven in de samenleving, de krappe woningmarkt bijvoorbeeld, aanpak huiselijk geweld, de stikstofproblematiek, niet alleen meer aan. Steeds meer is samenwerken nodig. Voor De Krant geven Lisette de Waard en Jantine de Haan van de beweging Grenzeloos Samenwerken inzicht. Bovendien warmen ze je op voor de Week van de Samenwerking, van 12 tot en met 16 april.
Er zijn al mooie voorbeelden van grenzeloos samenwerken. Zoals Maatschappelijke Diensttijd (MDT). Daarin krijgen jongeren de kans om te ontdekken waar ze goed in zijn door bij allerlei organisaties nieuwe ervaringen op te doen. Ze doen iets voor een ander en ontmoeten nieuwe mensen. Sommigen helpen bijvoorbeeld een evenement te organiseren, of doen mee aan een duurzaamheidsproject. Om de MDT vorm te geven werken ministeries (OCW, VWS, SZW), de Nationale Jeugdraad, Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk, ZonMw, gemeenten en maatschappelijke organisaties samen.
Helemaal grenzeloos is het nooit
“Een prachtvoorbeeld van over grenzen heen samenwerken,” zegt Lisette, “grenzeloos opgavegericht samenwerken. Met de maatschappelijke opgave als uitgangspunt, en dus niet vanuit je eigen organisatie, ga je samen aan het werk. Over de grenzen heen van departementen en bestuurslagen, zo nodig samen met provincies, gemeenten, bedrijven, maatschappelijke organisaties, zoals in dit voorbeeld. Je kijkt wat je nodig hebt in en buiten je eigen organisatie om dat te kunnen doen, en wie je erbij moet betrekken.” Helemaal grenzeloos is het nooit. Want er zijn natuurlijk grenzen die horen bij rollen en verantwoordelijkheden. Daarover spreek je met elkaar: welke grenzen zijn er en hoe kun je ze overbruggen? Hier kun je toch eigenlijk niet tegen zijn?”
Ook zelf op zoek
Om samenwerken te versnellen hebben in 2019 de secretarissen-generaal van Financiën, I&W, BZ en BZK de beweging Grenzeloos Samenwerken in gang gezet. Lisette: “We halen succesvolle voorbeelden van samenwerking op om er collectief van te leren. Leermateriaal komt uit de analyse van praktijkverhalen. Waar is het goed gegaan, en wat is de werkwijze geweest? Zou dat passen voor míjn opgave? En waar het minder makkelijk gaat, stappen we in om te kijken waar je de samenwerking zou kunnen verbeteren. Bijvoorbeeld door te leren omgaan met belemmeringen. Op alle niveaus. We hebben een verbindende rol. Soms worden we gevraagd, soms gaan we zelf op zoek.”
Voorbeelden op de website
Grenzeloos samenwerken gaat niet vanzelf. “Maar kijk naar de MDT, er wordt al veel moois gedaan,” zegt Lisette. “Als beweging bieden we vooral een platform aan deze mooie voorbeelden en brengen ze op onze pleio-site (oude website Grenzeloos Samenwerken, red.) in beeld. Lees bijvoorbeeld ook over de City Deals, waarin de samenwerking tussen verschillende overheden, kennisinstellingen, marktpartijen én burgers een rol speelt. Goede voorbeelden komen ook uitgebreid aan bod tijdens de Week van de Samenwerking.”
Lisette de Waard
Week van de Samenwerking
Tijdens de Week van de Samenwerking (link naar rijksportaal), van 12 tot en met 16 april, timmert Grenzeloos Samenwerken flink aan de weg. Waar moeten we naar uitkijken? Lisette: “Een interactieve ‘tentoonstelling’ van manieren van samenwerken. Maar vooral zelf aan de slag met het Grenzeloos Samenwerkingsspel. Leren van goede voorbeelden, en reflecteren op succes- en faalfactoren. En gedurende de week samen een opgave verder brengen. Ook leer je met Koerskaarten wat opgavegericht grenzeloos samenwerken is en hoe je dat doet. In de sessie ‘Wat voor type grenswerker ben jij?’ kom je er door een test te doen achter wat je kracht is, en wat je mogelijke valkuilen. Natuurlijk zijn er interessante sprekers. En voor iedereen die de gesprekken bij de koffieautomaat mist, regelen we koffiedates! Houd de publieke kanalen in de gaten om je aan te melden.”
Kaarten uit: ´HET GROTE VEELZIJDIGE SAMENSPEL´
Bedrijfsvoering belangrijke partner
Om succesfactoren en mogelijke belemmeringen voor Grenzeloos Samenwerken te achterhalen hebben Jantine en collega’s onderzoek gedaan naar de oprichting van DG-stikstof (bij LNV). “Vanuit het oogpunt van de bedrijfsvoering. Want bedrijfsvoering is een belangrijke partner van werken aan de opgave. Kun je bijvoorbeeld snel digitaal vergaderen? Kan iedereen in de bestemde e-mailboxen en inloggen op het netwerk? Met DGVBR kijken we hoe de bedrijfsvoering zo goed mogelijk het werken aan de maatschappelijke opgave kan ondersteunen en bevorderen.”
Snel handelen
Bij dit onderzoek was de vraag: wat is ondersteunend geweest, en waren er dingen die tegenwerkten? Jantine: “Het was mooi om te zien hoe snel vanuit verschillende departementen collega’s met de juiste kennis en expertise gevonden werden om met deze opgave aan de slag te gaan. Er was bovendien grote bereidheid deze collega’s naar het programma-dg te detacheren. Een mooi voorbeeld van een wendbare rijksdienst, waar inzet van kwaliteiten en talenten de opgaven volgt! Heel positief dus. Maar als je naar de bedrijfsvoering kijkt, zijn er toch nog wel wat grenzen tussen departementen. We werken bijvoorbeeld met verschillende laptops, verschillende omgevingen om in te loggen. Die verschillen moet je zien te overbruggen.”
Overbodig
Waar willen ze naartoe? Jantine: “Dat mensen het gesprek kunnen en durven aangaan over de dingen die lastig en spannend zijn.” Lisette: “Dat iedereen zich vrij en veilig voelt, vooral ook onze leiders, om te doen wat nodig is. Grenzeloos samenwerken zou een soort standaard moeten worden in het proces, ingebed in de normale werkwijze. Dat zou mooi zijn. Dan zijn wij overbodig geworden.”
Dit artikel is afkomstig uit De Krant 09, donderdag 11 maart 2021
Tekst: Carla van den Bergen